Beykent Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Süleyman Kahraman, salgın döneminde teknoloji kullanımı ve ebeveynlik üstüne değerlendirmelerini paylaştı.Dr. Kahraman, ebeveynlerin okulların kapalı olması ve evlatların sokağa çıkmasının yasaklanmasıyla kim bilir asla olmadığı kadar çocuklarıyla aynı kapalı ortamda süre geçirdiğini hatırlatarak, ”Okulların uzaktan eğitime geçmesi ve birçok ebeveynin evden emek vermesi yada işine gidememesi, evde teknoloji kullanımını artırdı. Teknoloji kullanımını kastederken genel anlamda TV seyretme, bilgisayar, tablet ve telefondan toplumsal etkileşimde bulunma, oyun oynama, video seyretme, internette gezinti yapma, ders emek verme, oyun konsollarını kullanma şeklinde etkinlikleri sayabiliriz. Bu etkinliklerin tamamını bundan sonrasında bahsedilecek mevzular için ‘ekran süresi’ kavramıyla nitelendirebiliriz” diye konuştu.

ANNE BABALAR ZORLANIYOR

Kahraman, ‘ekran süresi’ artışının aile üyeleri içinde çatışmaya yol açabileceğini ise şu sözlerle beyan etti:

“Mesela aile iletişimi ve çatışma miktarı açısından değişik yansımalardan bahsedebiliriz. Kimi ailelerde insanoğlu oldukca fazla beraber süre geçirmelerine karşın daha azca birbirleriyle yazışma kuruyorlar şundan dolayı aile üyeleri ayrı ayrı ekranlarda kendilerince ‘takılıyorlar’. Kimilerinde ekran kullanım tercihleri yada ekran imkânlarının kısıtlı olmasıyla aile üyelerinin kaynakları paylaşımı mevzusunda çatışmalar çıkabiliyor. Anne babalar çatışma durumlarını çözmekte ve evlatlarının sorunsuz ve verimli süre geçirmelerinde iyi mi ebeveynlik yapacaklarını bilemiyorlar.”

BAZI EBEVEYNLER DAHA BİLİNÇLİ

Evlatların ekranlarda geçirdikleri sürenin artması bazı anne babalar için evde rahatça süre geçirebilmeleri açısından pozitif olarak görüldüğünü söyleyen Kahraman, ”Çocuk ekranda zaman geçirirken anne babalar için mesele çıkarmamış oluyor. Hatta bazı anne babalar sırf bu yüzden evlatları daha da fazla ekran süresi için teşvik edebiliyor. Evlatlarının ekran sürelerinin artmasından hastalık duyan anne babalar de var. Onlar kişilik gelişimi açısından ve zihinsel açıdan evlatlarının negatif etkilenebileceklerini göz önünde bulundurup, daha kısıtlayıcı ve bilgili yaklaşımlar sergiliyorlar” tespitinde bulunmuş oldu.

MUTLAKA MOTİVE EDİN

Kahraman, salgın döneminde artan teknoloji kullanımına ilişkin ebeveynlere şu tavsiyelerde bulunmuş oldu:

”Şu eleştiri soruyla başlamış olalım: ‘Çocuk ekrana bakmayacaksa evin içinde o denli saat iyi mi süre geçirecek?”  Ilk olarak ekran süresini azaltmak istiyorsak küçüklere ekran haricinde süre geçirebilmeleri için imkânlar sağlamalıyız. Bu imkânlar, bireysel oyunlar, grup oyunları, oyuncaklar, yaratıcılık etkinlikleri, keyifli başka etkinlikler, programlar, deneyler, okuma saatleri, drama saatleri, aile grup zamanları, ev işleri, yeni öğrenme fırsatları şeklinde seçenekleri kapsıyor. Ebeveynlerin bahsettiğimiz bu “imkânları” genişletmek için kendi aile durumlarına gore araştırmaları ehemmiyet arz etmektedir. Çocuğa, “Bırak artık o elindeki tableti!” şeklinde bir ifade kullanıyorsanız, o süre ona alternatifleri de sunmanız ve onu motive etmeniz de gerekiyor aksi halde tarafların sinir harbi yaşamasından başka bir şey olmuyor. Bilhassa ekran süresi haricinde çocuk ebeveynleriyle beraber keyifli süre geçirebilecekse aslına bakarsanız bu çocuk için oldukça tercih edici olabilir.”

GÜNLÜK PROGRAM İŞİNİZİ KOLAYLAŞTIRIR

Kahraman önerilerine şu şekilde devam etti:

”Ufaklıklara günü iyi mi geçireceklerine ilişkin onlarla planladığınız bir günlük program yapmanız işinizi kolaylaştırabilir. Evlatların da aynı fikir olduğu bir programla zamanının iyi mi geçirileceği netleşmiş olur ve ekran süresi anlaşmaya varılan oranda tutulabilir. Evlatların programa uymasına teşvik edilmesi için çeşitli pekiştirme sistemleri düşünülebilir. Burada özelikle marka/jeton biriktirme pekiştirme yöntemi kullanılabilir. Bu yöntemde çocuk, yapmış olduğu istenilen davranışlar sonrasında puan kazanma şeklinde marka kazanır ve belirlenen bir marka sayısına ulaşınca da bir ödül kazanır.”

BİLİNÇLİ İÇERİK VE BİLİNÇLİ KULLANIM İÇİN KONTROL

Hangi teknoloji ürünün iyi mi bilgili ve verimli kullanılacağının küçüklere öğretilmesinin önemine dikkat çeken Psikoloji Uzmanı Dr. Süleyman Kahraman, “Genel anlamda çocuklar teknolojik aletleri ebeveynlerinden daha iyi kullanırlar fakat bu onların bilgili ve verimli kullandıkları anlamına gelmez. Tam burada ebeveynlerin yol gösterici ve bazen da denetim edici olması gerekir. Ekran süresi süresince çocuğa yararlı olabilecek içeriklere ve etkinliklere maruz kalması için yol göstermek ve çocuk için uygun olmayan içeriklere maruz kalmaması için ve çocuğun teknolojiyi kötüye kullanmaması için denetim edici olmak ebeveynlere düşen mühim görevlerdir. Burada bilhassa ekran süresi süresince zihinsel gelişimlerini ve öğrenmelerini destekleyecek kaynaklara erişmeleri ve bu kaynakları etkili kullanmaları mevzusunda evlatların desteğe ihtiyacı olabilir.Evlatların ekran sürelerini aşmamaları için tablet, telefon, dizüstü bilgisayar şeklinde aletlerinin izin verilen zamanlar haricinde erişmemeleri iyi olur. Çocuk telefonunu devamlı yanında taşıyorsa, sizin görmediğiniz zamanlar telefonuyla süre geçirecek anlamına gelir” değerlendirmesinde bulunmuş oldu.

Aile üyeleri içinde pozitif, açık, teşvik edici bir iletişimin öneminin altını çizen Psikoloji Uzmanı Dr. Kahraman, “Bu yüzden çocuklarla daima açık ve iyi yazışma kurma ve bunu sürmenin yollarını aramak gerekir. Bunu yapmanın bir yolu evlatları sıkboğaz etmeden onların hayatlarıyla ilgilendiğinizi, daima onların yanında olduğunuzu ve beraber süre geçirmenizin ne kadar kıymetli bulunduğunu onlara göstermenizdir. Bunların yanında evlatların duygularına karşı duyarlı olmanız, onların duygularını takip etmeniz ve duygular hakkında konuşmanız da ruhsal sıhhat ve gelişim açısından yararlıdır” dedi.

UYKU DÜZENİ, BESLENME VE EGZERSİZE DİKKAT

Son olarak fizyolojik aktiviteye dikkat çeken Psikoloji Uzmanı Dr. Süleyman Kahraman, “Evlatların fizyolojik egzersiz yapmaları, sıhhatli beslenmeleri ve uyku düzenlerinin sağlanması ekran süresinin negatif etkilerini azaltmak için oldukça önemlidir. Anne babalar kesinlikle günlük fizyolojik egzersiz mevzusunda evlatları teşvik etmeliler mümkünse beraber yapmalılar. Dengeli beslenme için bilhassa ekran süresi haricinde beslenmeleri için önlemler almalılar. Evlatların tertipli uyku alışkanlıklarının sağlanması ve sürdürülmesi de fizyolojik ve ruhsal sağlıklarının korunması için gereklidir” şeklinde konuştu.